කැස්බෑවා (sea turtle)

කැස්බෑවා යනු මුහුද ආශ්‍රිතව ජීවත් වන උරග විශේෂයකි.බොහෝ විට කැස්බෑවන් ජීවත් වන්නේ නිවර්තන හා උපනිවර්තන මුහුදු ප්‍රදේශ වල ය.ඒ නමුත් ඔවුන් සෑම විට සමස්ත සාගරය හරහා සංක්‍රමණය වේ.කැස්බෑවන් අතරින් ගැබ් ගත් කැස්බෑ මවක් බිත්තර දැමීම සඳහා වෙරළට ගොඩ වීම හැර ඔවුන්ගේ මුළු ජීවිත කාලයම ගත කරන්නේ මුහුදු ජලයේ ය.විශේෂයෙන් මුහුදු කැස්බෑවන් මිරිදිය ඉබ්බන්ට වඩා විශාල යැයි සැලකේ.ලොව පුරා සිටින කැස්බෑ ජනගහනයේ සංඛ්‍යාව නිශ්චිත නැත.මොවුන් බොහෝ විට සංසර්ගයේ යෙදෙන්නේ මාර්තු-ඔක්තොම්බර් මාස වල දී ය.තවද,ප්‍රධාන වශයෙන් මොවුන් ආහාරයට ගනු ලබන්නේ මුහුදු පැලෑටි,ඉස්සන්,ගොළු බෙල්ලන්,ඇල්ගී හා මොලූස්කාවන් ය.

සංසර්ගයෙන් පසුව ගැබ් ගත් වැඩිහිටි ගැහැණු කැස්බෑවන් රාත්‍රියේ දී ගොඩ බිමට පැමිණෙ‍යි.පසුව බිත්තර දැමීම සඳහා සෙන්ටි මීටර 40 සිට 50 දක්වා පමණ ගැඹුරු සිදුරක් කවාකාර අත් භාවිතා කරමින් වෙරළේ හාරයි.බිත්තර 50 සිට 350 ත් අතර ප්‍රමාණයක් එක් කැස්බෑ මවක් එහි දී ප්‍රසූත කරයි.ඉන් පසුව වැලි වලින් ඒවා වැසීම සිදු කරයි.මෙම සමස්ථ ක්‍රියාවලියටම විනාඩි 36ක් පමණ ගත වේ.ඉන් පසුව ඇය බිත්තර හැර සාගරයට යයි.වැලි යට තිබුණ බිත්තර වලින් මාස දෙකකට පමණ පසුව පැටව් එළියට එයි.ඉන් පසුව ඔවුන් වෙරළ දිගේ බඩගාමින් ගොස් සාගරයට ඇතුලු වෙයි.

අද වන විට මෙම කැස්බෑවන් වඳ වීමේ තර්ජනයට පත් වී ඇත.එයට ප්‍රධාන හේතුවක් වශයෙන් අතීතයේ පටන් මිනිසා විසින් කැස්බෑවන් ආහාරයට ගැනීම දැක්විය හැකිය.සමහර වෙලාවට කැස්බෑවන්ගේ කටු වල ඇති වටිනාකම නිසා දඩයමට ලක් වී ඇත.කැස්බෑවන්ගේ ශරීරයේ විවිධ කොටස් මිනිසුන්ගේ සපත්තු සහ විවිධ භාණ්ඩ වලට භාවිතා කර ඇත.එම නිසා කැස්බෑවන් දඩයම් කිරීම නීති විරෝධී ක්‍රියාවක් ලෙස ලෝකයේ පිළිගෙන ඇත.Tortuguero ප්‍රථම මුහුදු කැස්බෑවන් සංරක්ශණය කිරීමේ මූලස්ථානය ලෙස සැලකේ.1960 ගණන් වල දී කැස්බෑවන් ඝාතනය වැඩි වී ඇත.එම නිසා කැරීබියානු සංරක්ශණ සංස්ථාව මුහුදු කැස්බෑවන් සංචාරක ව්‍යාපාරයට (සංචාරකයින්ට දැක ගැනීමට)පාදක කර ගැනීමට ගම්වාසීන් සමග එකතු විය.එම නිසා අදටත් වාර්ෂිකව සංචාරකයින් දහස් ගණනක් කැස්බෑවන් දැක ගැනීමට Tortuguero වෙත පැමිණෙයි.

(කෙසේ නමුත් පුරාණ පේරු(peru) Moche ජනතාව මුහුදු සත්ත්වයින් නමස්කාර කර ඇත.ඔවුන්ගේ එම කලාව තුළ බොහෝ විට මුහුදු කැස්බෑවා නිරූපණය වී ඇත.)

අද වන විට විශේෂයෙන් කැස්බෑවන් කොටස් හතකට වර්ගීකරණය කොට ඇත.පිළිවෙලින්,

1.ලෙදර්බැක් කැස්බෑවා(Leatherback sea turtle).

2.කොළ කැස්බෑවා(Green sea turtle).
3.ලොගර්හෙඩ් කැස්බෑවා(Loggerhead sea turtle).
4.කෙම්ප්ස්ගේ රිඩ්ලි කැස්බෑවා(Kemp's ridley sea turtle).
5.හොක්ස්බිල් කැස්බෑවා(Hawksbill sea turtle).
6.ෆ්ලැට්බැක් කැස්බෑවා(Flatback sea turtle).
7.ඔලිව් රිඩ්ලි කැස්බෑවා(Olive ridley sea turtle).

ලෙස පෙන්වා දිය හැක.

(මේ අතරින් කැස්බෑ විශේෂ හතරක් ICUN රතු ලැයිස්තුව මත වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක් වූවන් ලෙස ලැයිස්තු ගත කර ඈත.භූ ගෝලීය වශයෙන් කෙම්ප්ස්ගේ රිඩ්ලි සහ හොක්ස්බිල් දැඩි ලෙස වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක් වූවන් ලෙස සැලකේ.)

 1.ලෙදර්බැක් කැස්බෑවා(Leatherback sea turtle).

ලෙදර්බැක් කැස්බෑවන් ඕනෑම සාගර පෙදෙසක දැකිය හැකි ය.බොහෝ විට උතුරු ඇලස්කාවේ-නෝර්වේ-අප්‍රිකාවේ හා නවසීලන්තයේ මුහුදු ප්‍රදේශ වල ව්‍යාප්ත වී ඇත.අත්ලාන්තික්,නැගෙනහිර පැසිෆික් සහ බටහිර පැසිෆික් කලාප වල දැකිය හැකි ය.ඉන්දියානු සාගරයේ ද ලෙදර්බැක් කැස්බෑ ජනගහනය සාමාන්‍යයෙන් පවතී.

විද්‍යාත්මක නාමය-(Dermochelys coriacea).

2.කොළ කැස්බෑවා(Green sea turtle).

කොළ කැස්බෑවා කළු මුහුදු කැස්බෑවා සහ හරිත කැස්බෑවා ලෙස ද හඳුන්වයි.ලොව පුරා නිවර්තන සහ උපනිවර්තන මුහුදු පෙදෙස් වල දැකිය හැකි යි.මොවුන් වැඩි වශයෙන් ශාක භක්ෂික වේ.කොළ මුහුදු කැස්බෑවා ද දැඩි ලෙස වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක් වී ඇත.

විද්‍යාත්මක නාමය-(Chelonia mydas).

 3.ලොගර්හෙඩ් කැස්බෑවා(Loggerhead sea turtle).

ලොගර්හෙඩ් කැස්බෑවා සමාන්‍යයෙන් රතු පැහැයට හුරු දුඹුරු පැහැයක් ගනී.මොවුන් අත්ලන්තික් සාගරය,පැසිෆික් සහ ඉන්දියන් සාගරයේ වගේම මධ්‍යධරණී මුහුදු කලාපයේ දී ද ඇත.මෙම කැස්බෑවන් වයස 17-33ත් අතර කාලය තුළ දී ලිංගික පරිණත බව ලබයි.තවද මොවුන් වසර 47-67ත් අතර කාලයක් ජීවත් වෙයි.ධීවරයින්ගේ ක්‍රියාකාරකම් නිසා බොහෝ විට මොවුන් වඳ වීමට ලක් වී ඇත.

විද්‍යාත්මක නාමය-(Caretta caretta).

4.කෙම්ප්ස්ගේ රිඩ්ලි කැස්බෑවා(Kemp's ridley sea turtle).

මෙම කැස්බෑ විශේෂය අත්ලාන්තික් මුහුදු කැස්බෑවා ලෙස ද හඳුන්වයි.මොවුන් දැඩි ලෙස වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක් වී ඇත.මෙම වර්ගයේ වැඩි හිටි කැස්බෑවන් දිගින් අඩි 2ක් පමණ වේ.බර පවුම් 100ක් පමණ වේ.මොවුන්ගේ හිස ත්‍රිකෝණාකාර හැඩයක් ගනී.මෙම කැස්බෑවන් නො ගැඹුරු ජලයේ මූලික වශයෙන් කකුළුවෝ ආහාරයට ගනිමින් ජීවත් වෙයි.

විද්‍යාත්මක නාමය-(Lepidochelys kempii).

5.හොක්ස්බිල් කැස්බෑවා(Hawksbill sea turtle).

මෙම කැස්බෑ විශේෂය ද දැඩි ලෙස වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක් වී ඇත.මොවුන් අත්ලාන්තික්,පැසිෆික් සහ ඉන්දියන් සාගරය අවට ව්‍යාපත වී පවතී.මොවුන්ගේ පෙනුම සාමන්‍යයෙන් පැතලි හැඩයක් ගනී.මොවුන් නො ගැඹුරු කලපු සහ කොරල් පර අතර ජීවිතයේ වැඩි කාලයක් ගත කරයි.මොවුන් ධීවරයින්ගේ ක්‍රියාවන් නිසා වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක් වී ඇති බව ලෝක සංරක්ෂණ සංගමය නම් කොට ඇත.

විද්‍යාත්මක නාමය-(Eretmochelys imbricata).

 6.ෆ්ලැට්බැක් කැස්බෑවා(Flatback sea turtle).

මොවුන් ඕස්ට්‍රේලියානු මහද්වීපයට ආවේණික කැස්බෑ විශේෂයකි.බොහෝ විට ඕස්ට්‍රේලියාවේ උතුරු වෙරළ තීරයේ සහ පැපුවා නිව් ගිනියාවේ-නො ගැඹුරු ජලයේ-බොකු-කොරල් පර සහ මෝය ආශ්‍රිතව දැකිය හැක.

විද්‍යාත්මක නාමය-(Natator depressus).

7.ඔලිව් රිඩ්ලි කැස්බෑවා(Olive ridley sea turtle).

මෙම කැස්බෑවා පැසිෆික් මුහුදු කැස්බෑවා ලෙස ද හඳුන්වයි.ප්‍රධාන වශයෙන් පැසිෆික් සහ ඉන්දියන් සාගරයේ දී දැක ගත හැකි යි.මොවුන්ගෙන් වැඩිහිටි පිරිමි කැස්බෑවන් කිලෝ ග්‍රෑම් 33ක් පමණ බර වන අතර,වැඩිහිටි ගැහැණු කැස්බෑවන් කිලෝ ග්‍රෑම් 33-45ත් අතර වේ.මෙම විශේෂය දකුණු අප්‍රිකාව-ඕස්ට්‍රේලියාව-නවසීලන්තය-දකුණු ඉන්දියාව-අරාබිය-ජපානය-පැසිෆික් ඉන්දියන් සාගරයේ නිවර්තන කලාපයේ ව්‍යප්තව පවතී.

විද්‍යාත්මක නාමය-(Lepidochelys olivacea).
---------------
 ඒ අනුව කැස්බෑවන්ගේ මූලික විස්තර ඉහත දැක් වූ පරිදි වේ.අද වන විට වඳ වීමේ තර්ජනයට මුහුණ පා සිටින කැස්බෑවන් සංරක්ෂණය කිරීමට ලෝකයේ බොහෝ සංවිධාන-ආයතන-ව්‍යාපෘති බිහි වී තිබේ.ඒ අතරින් ශ්‍රී ලංකාවේ කොස්ගොඩ මුහුදු කැස්බෑ සංරක්ෂණ ව්‍යාපෘතියට ද විශේෂ ස්ථානයක් හිමි වේ.ලෝකයේ සියලුම සත්ත්ව කොටස් අතරින් යමක් සිතා බලා බුද්ධිමත්ව කිරීමේ හැකියාව තිබෙන්නේ මිනිසාට පමණි.එම නිසා විචිත්‍රවත් මේ ලෝකයේ ගහ-කොළ,ඇල-දොළ,සතා-සිව්පාවා විනාශ කිරීම නොව,ආරක්ෂා කර රැක බලා ගැනීම මිනිසා සතු පරම වගකීම යි.

---------

සමීර සම්පත්.

(සැ.යු-මෙම ලිපිය මා  සකස් කළේ අන්තර්ජාලයේ සැරිසැරීමෙන් ඉගෙන ගත් කරුණු වලට අනුව ය.සියලුම ඡායාරූප Google Images වලින් ලබා ගත් ඒවා ය.මෙම ලිපිය මගින් මා උත්සහ කළේ කැස්බෑවන් සම්බන්ධව මූලික අවබෝධයක් නො දන්නා අයට ලබා දීමට ය.එම නිසා  කැස්බෑවන් සම්බන්ධව ඔබට මීට වඩා අධ්‍යයනය කිරීම සහ කරුණු සොයා ගත හැකි ය.)